Gemeenten ontvangen van het Rijk jaarlijks budget om de uitkeringen Participatiewet voor hun inwoners uit te betalen. Dit Rijksbudget heet BUIG. Over 2020 heeft de gemeente Barneveld op het BUIG-budget een tekort. Als een gemeente meer uitgaven heeft dan het toegekende budget, is er een regeling om dit tekort voor een deel vanuit het Rijk gecompenseerd te krijgen: ‘de vangnetuitkering’. Een voorwaarde voor het ontvangen van de compensatie is dat het college van B en W een analyse heeft gemaakt van de tekorten en maatregelen neemt om de tekorten te beheersen/terug te dringen. De gemeente Barneveld voldoet aan beide voorwaarden en vraagt de vangnetuitkering aan.
De Participatiewet is voor iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt. De wet moet ervoor zorgen dat meer mensen werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking. De gemeente begeleidt deze mensen op weg naar werk.
Oorzaken tekort
Uit de analyse van het college blijkt, dat de gemeente Barneveld meer uitgeeft aan de Participatiewet, dan het toegekende budget van het Rijk. In de gemeentelijke begroting heeft Barneveld zelf wel voldoende middelen opgenomen om de kosten te kunnen dragen. Er zijn vijf duidelijk aanwijsbare oorzaken voor het financiële tekort:
Veel inwoners konden in het afgelopen corona-jaar niet voldoen aan hun betaalverplichting aan de gemeente, bijvoorbeeld voor het terugbetalen van algemene bijstand. De gemeente Barneveld is hier coulant mee om gegaan om verdere schuldenproblematiek te voorkomen.
- In 2020 is de achterstand in het vestigen van statushouders ingelopen. Daarnaast was de taakstelling in 2020 een verdubbeling van het aantal te huisvesten statushouders ten opzichte van 2019. Deze mensen zijn allemaal afhankelijk van een uitkering Participatiewet.
- Vaker én langer hebben zelfstandigen door de corona-crisis een ‘uitkering levensonderhoud’ ontvangen (Bbz-levensonderhoud). Het bedrag was in 2020 ruim € 130.000,- hoger dan voorgaande jaren. Sinds 2020 vallen deze kosten ook volledig onder de BUIG.
- De uitgaven voor loonkostensubsidie voor mensen met een arbeidsbeperking zijn in twee jaar tijd bijna verdubbeld (naar ruim € 600.000,-). Barneveld is heel succesvol in het bemiddelen van mensen met een arbeidsbeperking naar werk. Financieel leidt dit tot hogere uitgaven.
- De kosten voor IOAW-uitkeringen zijn toegenomen. De IOAW is een uitkering voor inwoners die voor 1-1-1965 zijn geboren en na hun 50e jaar werkloos zijn geworden. De reden van de toename van de kosten is dat het aantal mensen dat hier recht op had in 2020 steeg.
Het goede voor de inwoners blijven doen
Wethouder André van de Burgwal:” Wij vinden het in Barneveld heel belangrijk dat iedereen kan meedoen op de arbeidsmarkt. Op drie van de vijf punten voeren we wijzigingen door om het tekort te reduceren. Maar we kiezen er weloverwogen voor om geen maatregelen te nemen op het gebied van loonkostensubsidie en Bbz. Dat zou namelijk nadelig voor onze inwoners zijn. En het belangrijkste is, dat we de goede dingen voor onze inwoners blijven doen. Bovendien past het Rijk de eigen methodiek aan, waardoor de financiering de komende jaren minder nadelig voor Barneveld uit gaat pakken.”
Maatregelen
Door inzet van re-integratieinstrumenten kan de gemeente bevorderen dat mensen werk houden of krijgen. Verhoogde uitstroom kan zorgen voor lagere uitgaven voor uitkeringen.Op het gebied van re-integratie zijn er maatregelen genomen. Maar ook op andere vlakken. Voorbeelden:
- Inzet op onder andere taalstages en werkervaringsplaatsen voor statushouders die als leerdoel hebben de Nederlandse taal te verbeteren, om zo uitstroom te bevorderen.
- Campagne mbt schuldhulpverlening en bredere inzet voor vroegsignalering van schulden;
- Aanschaf en implementatie van een systeem dat integrale regievoering ondersteunt;
- Inzet van gerichte activiteiten om de ontwikkeling van competenties van de uitkeringsgerechtigden aan te laten sluiten bij de behoeften van werkgevers;
- Terugvordering van geld voor de algemene bijstand wordt geïntensiveerd en weer in eigen beheer gedaan.
Financiën
Het tekort op het BUIG- budget was in 2020 in totaal 9,3% De eerste 7,5% moet de gemeente zelf dekken. Voor de overige 1,8% vergoedt het Rijk 50%. In Barneveld gaat dit om een kleine € 70.000,-. Met de maatregelen die het college doorvoert, is de verwachting dat het tekort in 2021 kan worden gereduceerd tot maximaal 6%.
